Energie-opslag: een uitdaging voor de toekomst

De komende jaren willen we als maatschappij meer gebruikmaken van hernieuwbare energie. Dat zorgt voor een grilliger en soms onvoorspelbaarder patroon van opwek, zowel gedurende dag en nacht als gedurende het seizoen. De momenten van energievraag en -aanbod gaan daardoor steeds minder overeenkomen.

Als we de overheid verantwoordelijk achten voor een betrouwbare energievoorziening, dan moet zij in haar beleids- en investeringskeuzes veel focus leggen op tussentijdse energie-opslag en het beïnvloeden van de momenten van energieverbruik. Maar maatregelen voor energie-opslag zijn vaak niet populair.

Hieronder ontdek je waarom de opslag van energie zo’n grote uitdaging vormt.

De politiek kijkt naar de korte termijn

Met verkiezingen in het achterhoofd ligt de focus van de politiek vooral op besluiten die binnen de regeringstermijn van 4 jaar een positieve impact laten zien. Veel van de huidige energiemaatregelen zijn daardoor gericht op de korte termijn. Daarnaast zorgt de sterke band met Europa ervoor dat geïsoleerde Nederlandse maatregelen onze concurrentiepositie beperken.

Daarom is er meer richting en sturing van Europa nodig en met de Green Deal is er in ieder geval een goede start. Maar die is erg omvangrijk en moet met vele landen worden voorbesproken. Het resultaat wordt dan ook een compromis tussen die verschillende landen. Over een aantal jaar weten we pas wat meer over óf en tot welk resultaat dit leidt.

Bedrijven kunnen het niet alleen

Het bedrijfsleven wacht ondertussen niet af wat Europa of de overheid onderneemt. Met het oog op een duurzaam imago gaan ze zelf al aan de slag met hernieuwbare energie en energie-opslag. Ze weten echter niet precies hoe ze dat het best doen. Hierdoor ontstaan ongecoördineerde initiatieven.

Echte, substantiële veranderingen vragen echter grote investeringen die commercieel soms onverantwoord zijn, vooral als het gaat over nieuwe, nog maar deels bewezen technieken. Diepe grondboringen in de kasgebieden in het Westland op zoek naar warm water zijn daar een voorbeeld van. Zo’n boring is duur en het succesvol aanboren van een bruikbare aardlaag is niet bij de eerste boring gegarandeerd.

Samenwerking is noodzakelijk om initiatieven op gang te brengen. Hiervoor is meer nodig dan de wil van individuele bedrijven.

Voor particulieren weegt de investering niet op

Er zijn ook particulieren die willen kiezen voor energie-opslag. De investeringen in isolatie en andere woningaanpassingen die daarvoor nodig zijn, staan vaak nog niet in verhouding tot de waarde van het huis of de jaarlijkse besparing.

De mogelijkheden voor elektrische opslag voor particulieren zijn beperkt. Zolang de kosten van een kWh gedurende het hele jaar gelijk zijn, loont tijdelijke opslag eigenlijk ook niet. In de particuliere hoek blijft het dus veelal bij een handvol ondernemende pioniers die meer uit technische interesse handelen.

Marktwerking kent beperkingen

Is het erg dat ondernemende partijen zelf aan de slag gaan met energie-opslag? Zij werken een verscheidenheid aan concepten en oplossingen uit. Technisch haalbare oplossingen worden in een proof of concept tastbaar gemaakt. Marktwerking zorgt er dan voor dat de levensvatbare oplossingen overleven, onder andere omdat er gebenchmarkt wordt tegen bestaande oplossingen uit de fossiele hoek. Maar dat kan wel leiden tot de neergang van een levensvatbare oplossing door relatief lage olieprijzen.

Bovendien leert ervaring dat marktwerking niet altijd tot de beste oplossing leidt. Neem het voorbeeld van de videocassette. Het VHS-systeem won van het technisch superieure Video-2000-systeem omdat VHS, in tegenstelling tot Philips, wél bereid was om porno uit te brengen.

Coördinatie van initiatieven is tijdrovend

Vervolgens moet een oplossing voor energie-opslag opgeschaald worden en aangesloten op de bestaande infrastructuur. Maar is die daarop berekend? Zonneparken in het oostelijke deel van het land stuiten op een netinfrastructuur die niet is berekend op pieklevering van stroom op zonovergoten dagen. In het westen van het land is de netinfrastructuur veel zwaarder uitgevoerd, maar is er dan weer veel minder landoppervlak beschikbaar tegen een aantrekkelijke grondprijs.

Een mix van technologische oplossingen voor hernieuwbare en duurzame energie, transport en energie-opslag is onvermijdbaar en een groeiend aantal (inter)nationale partijen zullen actief worden in de markt. Dat vraagt dan weer om standaarden en afspraken en dat vraagt tijd.

‘Not in my back yard’ beperkt voortgang

De opslag van energie is al lange tijd onderdeel van onze energievoorziening. Zo wordt aardgas al decennialang gebufferd in natuurlijke ondergrondse opslagstructuren zoals lege gasvelden, onder zoutlagen en aquifers om bij een grotere vraag (bijvoorbeeld in de winter) voldoende aanbod te garanderen. Dit zou mogelijk ook kunnen met een energiedrager als waterstof.

Echter, jaren geleden is een initiatief om in Barendrecht ondergronds CO₂ op te slaan, afgeketst door maatschappelijke weerstand, onder andere door de nare eigenschappen van dit gas op zuurstofconsumerende organismen bij onverhoopte lekkage. Aan waterstof kleeft een gelijksoortig stigma, denk maar aan de Hindenburg-ramp in 1937.

Daarnaast kunnen bijvoorbeeld ook buurtbatterijen (als bufferopslag voor groene elektriciteit in bewoonde gebieden) hulpdiensten nare verassingen bezorgen, bijvoorbeeld in geval van brand.

Duurzaam beleid ontwikkelen vraagt tijd

Als de overheid verantwoordelijk is voor een stabiele energievoorziening en in dat kader kiest voor energie-opslag, dan is zij ook verantwoordelijk voor de risico’s die daarmee gepaard gaan. Als we kijken naar de desastreuze gevolgen van falend overheidsbeleid rond opslag van vuurwerk in een Enschedese woonwijk, betekent dat dus niet alleen het erkennen van de risico’s, maar ook het maken van duurzaam beleid.

Conclusie

Kortom, ontwikkelingen in beleid, techniek en maatschappelijke acceptatie moeten zich in de praktijk bewijzen en dat kost tijd. De juiste directieven van bovenaf, van de nationale en Europese overheid, kunnen de doorlooptijd wel verkorten. Een hogere (fossiele) energieprijs kan hier bijvoorbeeld aan bijdragen.

Bij Het ConsultancyHuis combineren we onze kennis van en ervaring in de energiesector met kennis van IT. Met slimme technieken en data-oplossingen dragen we bij aan de realisatie van de energietransitie. Heb je nog vragen over dit onderwerp? Aarzel dan niet om ons te contacteren. We helpen je graag verder.